Brownsford Marja (1855–1924), nauczycielka. Urodz. 21 III w Lubowiczkach pow. gnieźnieńskiego z Antoniego i Rozalji z Grabskich. Po ukończeniu zakładu ss. urszulanek w Poznaniu objęła stanowisko nauczycielki w wyższym zakładzie naukowym dla panien, prowadzonym przez pp. Annę i Anastazję Danysz. Uczyła języka polskiego i historji oraz religji z talentem nauczycielskim, nadewszystko jednak »była mistrzynią w kształceniu serc i charakterów« uczenic. Dokonywało się to na zebraniach kółek różańcowych uczniowskich, które dawały często sposobność do rad i nauk życiowych. Życie jej związane było ściśle z losami szkoły, której poświęciła całą swą istotę – bez reszty. Gdy w r. 1900 rozporządzenia pruskie zabroniły nauki języka polskiego w szkole, a w rok później i nauki religji w języku polskim, rozpoczęła tajne nauczanie języka polskiego w domach prywatnych. Mimo wątłego zdrowia pracowała »bez wytchnienia od rana do wieczora«. Po śmierci Anny Danysz otrzymała pozwolenie na prowadzenie szkoły w r. 1908, ale już w następnym roku władze rozwiązały ją w związku z reorganizacją szkół żeńskich. W tym samym 1908 r. stanęła na czele sekcji katechizacji, utworzonej przy Tow. św. Wincentego à Paulo, prowadząc tę sekcję do powstania polskich szkół. »Sekcja miała na celu nietylko uczenie religji, ale miała stać się tajną szkołą nauczania języka, pieśni i historji polskiej«. Tę samą pracę pełniła w tajemnicy sekcja pedagogiczna Towarzystwa »Warta«, w której działaniach odegrała B. niepoślednią rolę. Na prośbę grona koleżanek napisała Wykłady o katechizacji, wypowiedziane w gronie nauczycielek w Poznaniu (P. 1914). Później napisała dla dzieci żywot św. Teresy od Dzieciątka Jezus pt. Mała 15-letnia karmelitanka (P. 1917). Przez szereg lat stała na czele Sodalicji Marjańskiej nauczycielek. Gdy w r. 1919 zaczęto w Poznaniu organizować polskie szkolnictwo, pod jej kierunkiem kształciły się na kursach zastępy młodych nauczycielek. W ostatnich latach życia danem jej było nauczanie w polskich szkołach żeńskich: gimn. im. królowej Jadwigi i gimn. p. wezwaniem N. Serca Jezusowego. Zmarła w Białczu (pow. kościański) 29 X, pochowana w Poznaniu na cmentarzu przy ul. Towarowej.

Karwowski St., Historja W. Ks. Poznańskiego, P. 1931, III; Rzepecka H., Historja pensji Anny i Anastazji Danysz, P. 1909, odb. z »Kurjera Pozn.«; »Kurjer Pozn.« 1924, nr 256, 1929, nr 368; Notatka ze wspomnień p. Janiny Kusztelan, napisana na prośbę podpisanego. Ustne relacje p. Lucyny Sokolnickiej i innych osób.

                                                   Witold Jakóbczyk